کد مطلب:37865 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:16

گنجینه پرسمان » اهل بيت

امام عليعليهالسلام در نهج البلاغه، حكمت 238 بيان داشته كه زن و زندگي اش همه دردسر است و چارهاي جز اين نيست. چرا زن و زندگي اش همه دردسر است؟

همان گونه كه در پاسخ به سئوال گذشته بيان شد، در صورت صحت سند و انتساب آن به امام عليعليهالسلام قطعاً معناي شمول و كلي آن مراد نيست، چرا كه زنان نامدار بسياري بودند كه در زمره پيامبران انبائي قرار داشتند و منشأ خير بودند،

زن در آينده جمال و جلال، جوادي آملي، ص 167.

بنابراين چارهاي جز توجيه و تأويل آن وجود ندارد.

در اين حال لازم ميدانيم چند نكته را بيان كنيم:

1 - در مسائل اعتقادي و انسان شناختي، دلالت و سند حديث، زماني پذيرفته است كه به مرحله اطمينان برسد (هم اطمينان در دلالت و هم در سند و صدور از معصوم) وگرنه بايد آن حديث را مسكوت گذاشت و براساس آن به نام دين رأيي صادر نكرد.

جمعي از نويسندگان، دانشنامه امام علي، ج 5، ص 119.

2 - هر حديثي كه برخلاف محكمات قرآن، يا بر خلاف احاديث متواتر و قطعي الصدور و قطعي الدلالة و يا برخلاف عقل فطري و سليم بود، بايد آن را رد و تكذيب نمود.

هر حديثي اگر نه چنين مخالفتي داشت (كه موجب طرح و تكذيب آن شود) و نه حديث معلول الصدور و معلوم الدالة بود (كه موجب اخذ و التزام به مفاد آن شود)، بايد آن را در بوته اجمال و احتمال گذاشت.

چنين حديثي كه منتسب به اهل بيتعليهمالسلام است، علم آن را به آنان بايد واگذار نمود.

هر روايتي كه به حسب ظاهر محتوايش برخلاف ضروريات و مسلّمات عقول فطري سليم باشد (برخلاف قرآن، سنت قطعي و حكم قطعي عقل)، درباره اين گونه روايات ميگوييم: يا ظاهر آن مراد نيست و محاسبات برخلاف معناي ظاهري حمل و تأويلش نمود، و يا اگر قابل توجيه نباشد، بايد معتقد شد كه آن روايت از معصوم صادر نشده است، چون كه معصوم بر خلاف معيارهاي پذيرفته شده مذكور سخني نميگويد، يا همان، ص 122 - 121.

بگوييم: روايت صادر شده، ليكن تحريف شده و با تحريف آن، معنايش دگرگون گشته است، مانند اين روايت: ابوهريره از پيامبر نقل كرد: سه چيز شومند: مركب، زن و خانه. اين از مثلهاي رايج جاهلي بود. پيامبرصلي الله وعليه وآله فرمود: اهل جاهليت چنين ميگفتند. اما راوي جمله ذيل را حذف نمود، كه معنايش عوض ميشود.

همان، ص 113.

3 - اين گونه روايات كه در مذمت زنان است و به امام عليعليهالسلام نسبت داده شده، گرچه ممكن است برخي مربوط به غائله جنگ جمل باشد و به آتش افروزي عايشه اشاره داشته باشد و با توجه به زمينه فتنه انگيزي وي صادر شده باشد، ولي در برخي ديگر ترديد جدي وجود دارد. جا دارد و بررسي شود كه به راستي اين گونه روايات از امام عليعليهالسلام صادر شده است؟! اين ترديد قويتر ميگردد، اگر توجه به سيره تمامي معصومان درباره زنان بشود. در عمل و سيره آن بزرگواران فراوان ديده ميشود كه به كرامت زنان ارج مينهند.

جاي اين پيش فرض وجود دارد كه ممكن است دشمنان حضرت با هدف سياسي و تخريب شخصيت امامعليعليهالسلام دست به جعل اين گونه روايات زده باشند.

ما در اين فرصت اندك نميخواهيم درباره يكايك روايات و اسناد و مدارك آنان بحث كنيم، ليكن به صورت كلي ميتوان ردپاي دشمن را جستجو نمود.

اين احتمال تقويت ميشود با آنچه كه ابن ابي الحديد معتزلي شافعي در شرح نهج البلاغه نوشته است كه معاويه آن گاه كه به قدرت رسيد، به فرماندارانش نوشت كه بكوشند چهره امام عليعليهالسلام را بين مردم زشت جلوه دهند و توجه و تمايل مردم را از حضرت و اهل بيتش برگردانند.

شرح نهج البلاغه، ابن ابي الحديد، ح 11، ص 45 - 44.

اين احتمال با اين واقعيت تقويت ميشود كه زنان شجاع و با فضيلتي همانند سوده همدانيه در جنگ صفين، سپاهيان امام عليعليهالسلام را در نبرد بر ضد معاويه تحريص و تشويق مينمودند. حتي بعد از شهادت امام عليعليهالسلام از مرام و مكتب حضرت دست برنداشتند، و اين مايه شگفتي معاويه شد و او تعجب خويش را از تأثير فرهنگي امام عليعليهالسلام برآنان مخفي نميداشت.

مجلسي، بحارالانوار، ح 41، ص 119.

بعيد نيست كه مزدوران معاويه رواياتي را در مذمت زنان ساخته باشند تا نيمي از جمعيت را از امام عليعليهالسلام بدبين نمايند و بگويند ما طرفدار زنان هستيم و امالمؤمنين عايشه هم با ما است و علي با زنان خوب نيست. نه تنها با عايشه خوب نيست، بلكه نسبت به تمامي زنان ديد منفي دارد.

اين را تنها به عنوان يك احتمال ذكر نموديم، كه اگر پاسخها و راهكارهاي توجيهي قبلي هيچ كدام كارساز نباشد، سرانجام سخن همين است كه بيان شد.

4 - برخي از پاسخ هايي كه در جواب به سؤال اول بيان شد، در اين جا نيز ميتوان از آن استفاده كرد، مثلاً ممكن است گفته شود: اين سخن يك كلام جدلي است؛ يعني به زعم مردم آن زمان، زنان چنين بودند. در فرهنگي جاهلي زن را همواره شر ميدانستند، و با اين قضاوت دختران را زنده به گور ميكردند. اسلام با اين فرهنگ مبارزه كرد. اگر اين توجيه را بپذيريم، حتماً چيزي از قبيل و بعد اين روايت افتاده است.